Bijzondere beroepen: De Juridisch Jongeren Coach
In het sociaal domein zijn ontzettend veel in het oog springende functies te vinden. In deze serie zetten we die bijzondere beroepen in de spotlight. Dit keer: de Juridisch Jongeren Coach, die jongeren op weg helpt met zowel sociale als juridische vraagstukken. ‘We willen jongeren zo laagdrempelig mogelijk helpen.’
Aan het woord is Genesis Osenga. Ze startte in maart van vorig jaar als juridisch jongeren coach bij perMENS (voorheen Stichting Volksbond Streetcornerwork) en vervult die rol sindsdien met veel plezier. ‘Het is heel divers werk. Het en moment zit je bij de gemeente aan tafel, het andere moment maak je kennis
met een nieuwe client. De ene dag zit je achter je computer om bezwaarschriften uit te typen, de andere dag ga je de straat op om jongeren te ontmoeten.’
Juridisch advies en coaching
Een juridisch jongeren coach geeft (zoals de naam al doet vermoeden) niet alleen juridische hulp en advies aan jongeren, maar vervult ook de rol van coach. ‘We helpen hen dus ook zo goed mogelijk met andere zaken, proberen ervoor te zorgen dat ze een volgende keer niet in de problemen komen en creëren een veilige omgeving, waar ze gehoord worden’, aldus Osenga. ‘We zijn in de eerste plaats juristen (en dus geen sociaal werkers), maar we helpen waar we kunnen.’
Osenga en haar vier collega-coaches zijn momenteel actief in de Amsterdamse stadsdelen Nieuw-West, Oost en Zuidoost, waar ze jongeren tussen de 16 en 27 jaar helpen op het gebied van belastingrecht, arbeidsrecht, noem maar op. Osenga: ‘De ene keer ben je bezig met bezwaarschrift voor een onterechte boete. De andere week help je een jongere die onterecht ontslagen is of de uitkering waar hij recht op heeft niet krijgt.’
Preventief werken
Ook preventie is een belangrijk onderdeel van het takenpakket van een juridisch jongeren coach. Osenga en haar collega’s gaan vaak bij scholen langs en geven workshops. Op die manier zorgen zij ervoor dat jongeren goed geïnformeerd zijn over belangrijke zaken en dat ze niet in bepaalde valkuilen trappen. Een goed voorbeeld daarvan: schulden bij de Belastingdienst. ‘Veel jongeren gaan tegenwoordig aan de slag bij bedrijven als Uber en worden door de overheid dan als zelfstandig ondernemer gezien. Dat betekent ook dat ze elk kwartaal btw-aangifte moeten doen. Velen van hen weten dat niet en bouwen op die manier een schuld op van duizenden euro’s.’
‘Veel jongeren weten vervolgens ook niet wat hun rechten zijn’, vervolgt ze. ‘Daarom gaan ze zo snel mogelijk een betalingsregeling aan en starten ze hun volwassene leven met een flinke schuld. Dat is zonde, want het hoeft niet. Je kan de btw-aangifte alsnog doen en dan hoef je alleen de boete te betalen, in plaats van het totale bedrag. Over dat soort zaken spreken we met jongeren, zodat ze weten wat er speelt en waar ze op moeten letten.’
Veldwerker en jurist
De functie van juridisch jongeren coach werd in 2012 bedacht en in het leven geroepen door Bilal el Yacoubi. Hij werkte toentertijd als veldwerker in Amsterdam en ging de wijk in om jongeren aan te spreken en te helpen. Door zijn juridische achtergrond merkte hij al snel dat veel jongeren moeite hadden met juridische zaken. Ze misten veel informatie, beschikten niet over een netwerk die hen daarbij kon helpen en hun ouders beheersten de Nederlandse taal vaak niet. El Yacoubi was daarom vaak degene die de juridische vragen van jongeren beantwoordde; het idee voor de juridisch jongeren coach was geboren.
‘De functie is als het ware een mix van veldwerker en jurist’, licht Osenga toe. ‘Die mix is belangrijk, want jongeren die aankloppen met een juridische vraag hebben meestal ook andere problemen. Ze zijn bijvoorbeeld dakloos, werkeloos of hebben schulden.’
Laagdrempeligheid
De sleutel tot succes voor een juridisch jongeren coach is laagdrempeligheid, vervolgt ze. Jongeren stappen namelijk niet zomaar naar een advocaat. Die stap is voor veel jongeren te groot. ‘Ze zijn vaak angstig en onzeker als het over justitiële zaken gaat en willen contact met dat werkveld liever vermijden. Daarnaast vinden ze het moeilijk om hun verhaal te doen. ‘Wat gaat een advocaat met mijn verhaal doen?’, denken ze dan. Het vertrouwen ontbreekt.’
Door middel van laagdrempeligheid proberen Osenga en collega’s dat wantrouwen weg te nemen. ‘We gaan de straat op, bezoeken scholen… Jongeren weten wie we zijn en dat helpt’, zegt Osenga. ‘Daarnaast hebben we geen wachtlijst of ingewikkelde procedures. Je kan gewoon bellen, appen of binnenwandelen. Jongeren weten dat ze bij ons snel geholpen worden. Op die manier maken we het toegankelijker om hulp te vragen.’
Machteloos
Vervolgens proberen juridisch jongeren coaches die hulp ook zo goed mogelijk te bieden. Maar soms kunnen zij niets aan een situatie veranderen. Dat maakt het werk soms lastig, vertelt Osenga: ‘Een tijdje geleden had een client een bezwaarschrift te laat ingediend. Dan kan je niks meer doen en voel je je heel machteloos. Je weet dat je hem had kunnen helpen, maar door één klein procedureel dingetje is dat niet gelukt. Sindsdien hamer ik er constant op bij mijn cliënten: hou je aan de deadlines!’
Gehoord worden
Maar de tegenslagen wegen voor Osenga niet op tegen de voordelen van haar werk. Meestal is ze namelijk wél in staat om positief verschil te maken. ‘Een paar maanden geleden nog kwam er een jongen binnenwandelen wiens uitkering stopgezet was. Zijn oude werkgever was vergeten om hem af te melden. Daarom werd niet alleen zijn uitkering stopgezet, maar moest hij 4.000 euro terugbetalen én kreeg hij een boete. En dat terwijl hij op dat moment dakloos was’, vertelt Osenga. ‘Het was even vechten. Bezwaarschrift na bezwaarschrift, hoorzitting na hoorzitting. Maar uiteindelijk is het gelukt; de schuld en boete werden kwijtgescholden én de misgelopen uitkeringen werden gecompenseerd. Inmiddels heeft de jongen een woning en heeft hij zijn leven veel beter op de rit.’
Dat zijn de momenten waar Osenga blij van wordt. ‘Je hebt iemand echt geholpen, terwijl de jongen bij talloze andere organisaties niet geholpen kon worden. Het gaat daarbij niet eens zozeer om het geld. Het gaat erom dat hij gehoord en geholpen wordt, dat is het belangrijkste.’
Bron: zorg+welzijn – Door Hidde Middelweerd