Als raadgever was Mustapha er in het bijzonder voor de Marokkaanse gemeenschap in Amsterdam West. ‘Ik deed huisbezoeken en keek naar: wat speelt er achter de voordeur? Hoe kunnen we de situatie van dit gezin verbeteren? Een raadgever spreekt met iedereen: vader, moeder, kinderen en andere familieleden als het nodig is.’
Voordat Mustapha 25 jaar geleden raadgever werd had hij al een leven vol maatschappelijke betrokkenheid achter de rug: in Marokko als docent aardrijkskunde en geschiedenis. Toen hij naar Nederland verhuisde, gaf hij Arabische les aan kinderen, nam deel aan de Marokkaanse raad van Zeeburg en deed veel vrijwilligerswerk. ‘Ik wilde altijd al iets betekenen voor anderen.’
Onbetaalbaar
In zijn begintijd als raadgever lag de nadruk vooral op opvoedvragen. ‘Veel gezinnen kwamen uit een cultuur met andere normen en verwachtingen. Er ontstond een kloof tussen ouders en kinderen. Gezinnen met vijf kinderen in hele kleine woningen, pubers die liever buiten waren dan thuis in dat volle huis, ouders die hun grip verloren. Er was een groot gebrek aan ruimte en geld.’
Daarnaast speelden er praktische problemen. ‘Veel mensen waren analfabeet of spraken geen Nederlands, waardoor ze moeilijk met professionele instanties in contact kwamen. Dan las ik brieven voor, belde de woningbouw, regelde meubels of een fiets via een netwerk van organisaties. Soms sliepen kinderen met z’n drieën op een matras op de grond. Als je dan een bed kunt regelen en de blijdschap ziet, is dat onbetaalbaar.’
Rugzak vol energie
De kracht van Mustapha is zijn positieve aanpak en het contact met het hele gezin. ‘Het aanbod voor jongeren is goed, veel van hen verwijs ik door naar mijn collega’s van straathoekwerk. Maar iemand die de hele familie kent, dat is een ander verhaal. Een familie bestaat uit verschillende elementen en problemen hangen vaak met elkaar samen.’
Mustapha wist met zijn aanpak veel mensen te bereiken. ‘Ik kom binnen met een glimlach, ik vertel verhalen, zoek naar praktische oplossingen. Ik praat met iedereen, met mensen op straat, op de markt, op kantoor. Ik organiseerde bijeenkomsten in moskeeën en bij zelforganisaties. Over opvoeding, criminaliteit, drugs, gezondheid. Mensen wisten: bij Mustapha kun je terecht. Zonder afspraak. En als ik kon hielp ik ze meteen. Geen wachtlijsten en formele afspraken op kantoren.’
‘Mijn hart ligt bij mensen. Ik heb een goed luisterend oor, ik leef mee. Ik heb altijd een rugzak vol energie gehad en die energie heb ik verspreid over de mensen die ik hielp. Als mensen met hoop bij je komen, en jij kan aan die hoop voldoen, en mensen vertrekken met een glimlach. Dat is toch het mooiste werk dat er is?’
Nieuwe uitdaging
De laatste 25 jaar is er volgens Mustapha veel verbeterd. ‘De meeste kinderen van toen zijn nu volwassen, ze hebben een baan, ze helpen hun ouders financieel. Criminaliteit en drugsgebruik onder jongeren is veel minder dan vroeger, al blijft er natuurlijk een kleine groep raddraaiers. Mensen voelen zich meer thuis en willen hier blijven.’
Toch zijn er ook nieuwe uitdagingen. ‘Ouderen hebben nog steeds moeite met het opzoeken van instanties, ze voelen zich eenzaam. Hun kinderen hebben hun eigen leven, ze hebben minder tijd om met praktische zaken te helpen. En het taalprobleem bij de eerste generatie is nooit echt opgelost.’
Onmisbare schakel
Het stoppen van de functie van raadgever vindt Mustapha dan ook een groot gemis. ‘Ik was de enige Marokkaanse raadgever in heel Amsterdam. Er is niemand die de hele gezinssituatie overziet, die ziet wat er écht speelt achter de voordeur. Collega’s doen hun uiterste best, maar die brede blik op het hele gezin is iets anders. Ik hoop echt dat de gemeente opnieuw naar deze beslissing kijkt. Er is nog steeds behoefte.’
Luister
Wat Mustapha nu gaat doen? ‘Pauzeren, op vakantie. Misschien later iets met maatschappelijke vraagstukken, in een ander kader. Ik ben eerder raadslid geweest in stadsdeel Zeeburg, dus betrokkenheid zit in mijn bloed. En ik blijf de wereld volgen. Er gebeurt veel dat me raakt. Gelukkig hebben we vrede in Nederland. Dat moeten we koesteren.’
Wat hij ons mee wil geven? ‘Luister naar mensen. Luister echt. En combineer je vakkennis met je gevoel. Dan kun je zoveel betekenen. Want wat is er mooier op de wereld dan mensen helpen?’
————————————
Over de raadgevers van perMens
Raadgevers zijn vertrouwenspersonen met een gedeelde culturele achtergrond, die gezinnen ondersteunen bij praktische en opvoedkundige vragen. Ze kennen de sociale kaart én de gemeenschap. Zo overbruggen ze de kloof tussen bewoners en hulpinstanties.
Tekst: Ilse van der Mierden
